Πριν τρία χρόνια μου χτύπησαν την πόρτα δύο Αλέξανδροι. Τους καλοδέχτηκα. Μου εξήγησαν το λόγο της επίσκεψής τους και μου ζήτησαν να συνδράμω έμπρακτα την προσπάθειά τους , να αναδείξουν το νησί μας μέσα από τη γαστρονομία του, με ένα βιβλίο παραδοσιακής κουζίνας.
Είχαν μαζι τους έναν πεπειραμένο φωτογράφο. Ήξεραν τι ήθελαν από μένα. Ήταν διαβασμένοι και προγραμματισμένοι .
Φυσικά με χαρά ανταποκρίθηκα.
Το να βλέπεις και μόνο από την πολυκαιρισμένη σκοπιά σου, δυο νέους ανθρώπους να προσπαθούν τη μετουσίωση του ονείρου τους σε πράξη, ήταν για μένα συγκινητικό και τιμητικό για το νησί μας .
Έτσι τρεις νιοί δραστήριοι και κουβεντιαστοί, μπήκαν στο σπιτικό μου και το ζωντάνεψαν...φωτογράφισαν ο,τι τους ενδιέφερε σχετικό με την παράδοση, μαγειρέψανε, έφυγαν.
Δεν ξέρω αν οι δυο Αλέξανδροι μαζί θα μπορούσαν να φτιάξουν έναν Μεγαλέξανδρο, βρήκα όμως μεγαλεπήβολο το σχέδιό τους, αν φυσικά το υλοποιούσαν, όπως εγώ θα επιθυμούσα σα παραδοσιακή Λημνιά νοικοκυρά, που επιμένει πχ τα βενιζελικά αποκλειστικά με αμύγδαλο και όχι με παντεσπάνι.
Προχθές μου το έφεραν, με την παράκληση να το παρουσιάσω.
Τους ευχήθηκα να είναι καλοτάξιδο και συγκινημένη άρχισα να το ξεφυλλίζω.
Ήταν σα ευέλικτο σκαρί...μερακλίδικο, έτοιμο να γλυστρίσει στα ρυπαρά δοκάρια του καρνάγιου..να σαλπάρει και ν´ανοίξει πανιά στο γαλάζιο του Αιγαίου με πολύτιμο φορτίο τη γαστρονομική παράδοση του νησιού μας...και όλα τα ευλογημένα προϊόντα της Λήμνιας γης.
Όταν το ξεψάχνισα- για να μείνω στην ορολογία της μαγειρικής- ένιωσα στο στόμα μου τις γεύσεις της μητέρας μου, της γιαγιάς, των θειάδων μου ...Τότε με ανακούφιση είπα: Μπράβο σας παιδιά, κάνατε καλή δουλειά, δε μας προδώσατε.
Ναι, γιατί δε σας κρύβω, πως ένα προβληματισμό τον είχα. Ποιόν; Μη παραποιηθούν οι παραδοσιακές συνταγές και σας καταγγείλει η παράδοση.Κι αυτή είναι αμείλικτη.
Το Teste Lemnos the book είναι ένα βιβλίο ταξιδιάρικο. Βιβλίο - ταξιδιωτικός γαστρονομικός οδηγός της Λήμνου θα έλεγα.
Δεν είναι πηχτό από συνταγές. Είναι αεράτο, δροσερό. Είναι ένας ξεναγός του καλοφαγά αναγνώστη. Ξεναγεί κι έχει το νου του και στο φαγητό. Τον βοηθά να μαγειρέψει, αλλα συγχρόνως να ανακαλύψει και την πηγή της παραγωγής του κάθε προϊόντος. Τον προτρέπει να δοκιμάσει και να αγοράσει. Το βιβλίο διανθίζεται από πλούσιο φωτογραφικό και πληροφοριακό υλικό.
«Ουκ εν τω πολλώ το ευ». Οι συνταγές που περιλαμβάνει είναι οι πλέον αντιπροσωπευτικές και αυθεντικές, αφού είναι όλες μαγειρεμένες από τα χέρια της Λημνιάς νοικοκυράς.
Επομένως στοχεύει την αυθεντικότητα στις ρίζες της, τις οποίες σέβεται και δεν τις ταρακουνά.
Είναι ένα έξυπνο, σύγχρονο βιβλίο ,τις σελίδες του οποίου διαπερνά ένα απαύγασμα αιγαιοπελαγίτικου φωτός, που σκορπίζεται ευλογημένο και ευωδιαστό σε όλο το φυλλογύρισμά του.
Επιχειρεί και το επιτυγχάνει να διαγείρει εκτός από την αίσθηση της γεύσης και εκείνη της όρασης θα έλεγα εγώ...ναι γιατί η ζωντάνια της εικόνας αναδύει θαρρείς την ευωδιά του φρέσκου ψαριού, του φρεσκοκομμένου φλωμαριού, του δυόσμου που αρωματίζει τη στριφτή πασχαλινή τυρόπιτα.
Ξεκινά με μια κινηματογραφική θα έλεγα αναφορά σε χρώματα εποχής των ιστορικών μας μνημείων ( Ηφαιστεία, Πολιόχνη), μας ξεναγεί στις Αμμοθίνες, στον Άγιο Σώζο, στην Παναγιά την Κακαβιώτισσα ...και με τις ευλογίες της μας καθίζει στο ευλογημένο Λημνιό τραπέζι με την στριφτή κολοκυθόπιτα, σήμα κατατεθέν της παραδοσιακής μας γαστρονομικής κληρονομιάς.
Η γαστρονομία του κάθε τόπου έχει να κάνει με το οικολογικό του περιβάλλον. ´Οπου ευδοκιμεί η καρυδιά, φτιάχνουν καρυδόγλυκα...όπου η καστανιά καστανόγλυκα...και όπου η αμυγδαλιά αμυγδαλόγλυκα. Φυσικό δεν είναι; Αν εσύ η νέα νοικοκυρά, ή η/ο ζαχαροπλάστης πχ στα « βενιζελικά» αντικαταστήσεις τα αμύγδαλα με παντεσπάνι, λόγω οικονομίας...πάει τη σκότωσες την παράδοση. Δικαιούσαι να τα ονομάσεις όπως θες ...όχι όμως παραδοσιακά.
Η ιστορία εδώ και αιώνες έχει καταγράψει τους Λημνιούς προσηλωμένους στην κτηνοτροφία και τη γεωργία, εγκατεστημένους στις μάντρες . Ως εκ τούτου ότι κατανάλωναν είχε σχέση με τα προιόντα που παρήγαγαν και ο άξονας της γαστρονομικής τους παράδοσης ήταν αυτά.
Το παραδοσιακό τυρί καλαθάκι, παγκοσμίως γνωστό πια, το γάλα τα αυγά, και το φρέσκο αλεσμένο στο μύλο αλεύρι, συνταιριασμένα με την αιγαιοπελαγίτικη φαντασία της Λημνιάς νοικοκυράς, μπολιασμένη με τις γεύσεις της Μικρασίας ...δημιουργούν νοστιμότατα εδέσματα, που στολίζουν περήφανα τα Λημνιά τραπέζια και ξετρελαίνουν τους ξένους που τα δοκιμάζουν .
Όταν η Λημνιά νοικοκυρά έχει στα χέρια της, τυρί, γάλα και αλεύρι ...μεγαλουργεί.
Τα παραδοσιακά φαγητά γενικώς και πανελλαδικά είναι απλά και τούτο γιατί δεν είχαν οι άνθρωποι στη διάθεσή τους τη σημερινή πληθώρα των υλικών. Η βιωματικής τους μάθηση λοιπόν ήταν λιτή και αν θέλει να αποτελεί μέρος της παράδοσης λιτή πρέπει να παραμείνει.
Ο τηλεοπτικός μας πασίγνωστος Αλέξανδρος Παπανδρέου το γνωρίζει καλά αυτό, το τήρησε κατα γράμμα ..και μπράβο του.
Η παράδοση λοιπόν έχει κανόνες, νόμους θα τους έλεγα εγώ ,νόμους απαραβίαστους. Αλλιώς παύει να λέγεται παράδοση. Η ίδια κλωτσάει...αποβάλλει. Έχει κουκούλι που διαφυλάσσει το DNA της και μπράβο στους δημιουργούς που αναγνωρίζουν την αξία τους .
Πολλοί ισχυρίζονται ότι η παράδοση εξελίσσεται. Ναι. Τότε θα πρέπει να αναφέρεται η λέξη «τύπου» που θα χαρακτηρίζει την τρέχουσα εποχή κι αυτό πρέπει να τονίζεται.
Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο, σου έρχεται η όρεξη να σηκώσεις τα μανίκια και να αρχίσεις το ζύμωμα. Τηγανόπιττες, τυροπτούδια, φλωμάρια, αυτούδια, κατμέρια, όλα με τη σφραγίδα της Λημνιάς μαγείρισσας.
Όσον αφορά τις κρεατοσυνταγές, ο αναγνώστης που έχει παρατηρητικότητα θα ανακαλύψει πως λείπει το μοσχάρι. Γιατί; Γιατί παλιά δεν υπήρχαν μοσχάρια στο νησί. Η γαστρονομία μας ήταν παγιδευμένη στα αιγοπρόβατα ,τους χοίρους, τα πουλερικά και το κυνήγι .
Έτσι θα δοκιμάσετε εξαίσιο καβουρμά, κατσικάκι γεμιστό, καθώς και κασπακινό κατσικάκι με κριθαράκι η ρύζι, πετεινό με φλωμάρια το top της γαστρονομίας μας, κουνέλι ξιδάτο και πάει λέγοντας .
Και βέβαια από ένα νησιώτικο τραπέζι δε θα μπορούσαν να λείπουν τα ψάρια και τα θαλασσινά, οπότε και πίνες κρασάτες θα πάρετε για μεζέ και γαλέο σαγανάκι και μύδια και φαγκρί λεμονάτο και τον εξαιρετικό αστακό μαγειρεμένο με καυκαλήθρες.
Τα παραδοσιακά μας γλυκά σαμσάδες, μπακλαβάς και τα βενιζελικά θα κλείσουν το πλούσιο γεύμα σας.
Το βιβλίο είναι μια πανδαισία γεύσεων, χρωμάτων, εικόνων, ευωδιών. Διεγείρει πολλές αισθήσεις .
Εκείνο όμως που το χαρακτηρίζει είναι η διάθεσή του να γνωρίσει στον αναγνώστη την παραδοσιακή γαστρονομία του νησιού μας (κάτι για το οποίο ο ξένος διψά) , να τον καθοδηγήσει πως να το φτιάξει και να τον οδηγήσει να το αγοράσει.
Αυτή η προσπάθεια των παιδιών που είναι η δεύτερη μετά το βιβλίο της αδερφής μου Ουρανίας Βαγιάκου, είναι συμπληρωματική και καθόλου ανταγωνιστική. Υπάρχει χώρος για όλους, όταν η προσπάθεια σκοπό έχει να αναδείξει τον τόπο σου και όχι την τσέπη σου.
Θέλω να πω δυο λόγια ξεχωριστά για τον δικό μας Αλέξανδρο τον Μουδρινό.
Από παιδάκι τον θυμάμαι τολμηρό και δραστήριο στο Λύκειο των Ελληνίδων να σέρνει τους χορούς και έλεγα μέσα μου : Να ένας καθαρόαιμος Λημνιός, σα τον παππού του τον Σαλαμουσά. Αυτή του η τόλμη, έδωσε το λάκτισμα στην προσπάθειά του να ασχοληθεί με την τουριστική ανάπτυξη του νησιού μας και μέσα από τις γαστρονομικές μας ιδιαιτερότητες, όχι μόνο γράφοντας το συγκεκριμένο βιβλίο, αλλα αναπτύσσοντας επαγγελματική δραστηριότητα στον πρωτοποριακό αυτό τομέα .
Νομίζω πως είναι ο πρώτος Λημνιός που το κάνει επαγγελματικά πια. Του αξίζουν συγχαρητήρια για την τόλμη και την αξιοσύνη του και με δικαίωσε που τον είχα χαρακτηρίσει ( χορευτή ακόμα του Λυκείου) καθαρόαιμο Λημνιό.
Τον άλλο Αλέξανδρο «τον υιοθετημένο» θέλω να τον συγχαρώ που επέλεξε το νησί μας για θετή του πατρίδα και επειδή τηλεοπτικά απέδειξε πόσο έξυπνος και ταλαντούχος είναι, του λέω ευθέως ευλογώντας τα γένια μας, ότι έκανε καλή επιλογή .
Όποιος μας επέλεξε στέριωσε και όσο κι αν σου αρέσουν τα ταξίδια Αλέξανδρε και σε ξεκουράζουν ( όπως λες στον επίλογο του βιβλίου σας), κάποτε μέσα στην μπλε απεραντοσύνη με τα πανιά σου ανοιχτά, ένα λιμάνι θα το ψάξεις ...και τα δικά μας λιμάνια έχουν γερά παλαμάρια
Από το βιβλίο σας βαθειά τυπωμένη στο μυαλό μου κρατώ τη φράση που μου έκανε να νιώσω την ανατριχίλα της περηφάνιας «Ένας ξεχωριστός πλούτος από ενα ξεχωριστό νησί της Ελλάδας»
Μας δώσατε ένα ελπιδοφόρο μήνυμα παιδιά πως η παράδοσή μας δεν κινδυνεύει και σας ευχαριστούμε.
Εύχομαι να είναι καλοτάξιδο και παρακαλω να μου το υπογράψετε.